معرفی میلگرد دورپیچ

میلگرد دورپیچ نوعی میلگرد است که دارای ساختار مارپیچی بوده و به لطف این ساختار کارهای زیادی مثل با نیروهای برشی، افزایش مقاومت فشاری و محافظت از سازه در برابر زلزله و بارهای سنگین از دستش برمی آید.  در مقایسه با خاموت های معمولی که به صورت حلقه های جداگانه نصب می شوند، میلگرد دورپیچ یک مزیت بزرگ دارد و آن هم یکپارچگی اش است. این پیوستگی نه تنها نصب را دقیق تر می کند، بلکه کارایی سازه را در شرایط بحرانی بالا می برد. البته، این به این معنا نیست که در همه پروژه ها بهترین انتخاب باشد؛ بلکه کاربردش بیشتر در جاهایی است که نیاز به مقاومت بالا و انعطاف پذیری همزمان باشد. در این مقاله می خواهیم با این نوع میلگرد بیشتر آشنا شویم.

برای استعلام قیمت فولاد آلیاژی و دریافت مشاوره تخصصی در زمینه انواع میلگرد ساختمانی، با کارشناسان ثامن تجارت در ارتباط باشید.

میلگرد دورپیچ چیست؟

این نوع میلگرد که گاهی با نام های خاموت مارپیچی یا اسپیرال هم شناخته می شود، به صورت یک نوار فلزی پیوسته و مارپیچ طراحی می شود تا به دور میلگردهای طولی در ستون ها یا بخش های خاصی از سازه پیچیده  شود. حالا هدف اصلی اش چیست؟ هدف اصلی این میلگرد بالا بردن مقاومت سازه در برابر نیروهای برشی و فشاری و جلوگیری از فروپاشی ناگهانی در شرایط بحرانی مثل زلزله یا بارهای سنگین است.

برخلاف میلگردهای عرضی معمولی که به صورت حلقه های جداگانه (خاموت) در فواصل مشخص قرار می گیرند، میلگرد دورپیچ یک ساختار یکپارچه و مداوم دارد و به لطف همین طراحی می تواند تنش ها را به صورت یکنواخت در سراسر مقطع بتن پخش کند و از تمرکز فشار در نقاط خاص جلوگیری نماید. به زبان ساده، وقتی زلزله ای رخ می دهد و ستون ها تحت فشار شدید قرار می گیرند، این میلگردهای مارپیچی مثل یک سپر عمل می کنند و بتن را از ترک خوردن و خرد شدن نجات می دهند. از نظر فنی، قطر این میلگردها معمولاً از 6 میلی متر شروع می شود و فاصله پیچش ها نیز بر اساس استانداردهای مهندسی (مثلاً بین 25 تا 75 میلی متر) تنظیم می شود. 

جالب است بدانید که استفاده از این نوع میلگرد بیشتر در ستون های گرد یا چندوجهی رایج است، جایی که شکل دایره ای ستون به پیچش مارپیچی میلگرد کمک می کند تا بهترین عملکرد را داشته باشد. البته این به این معنا نیست که در تیرها یا سازه های دیگر نمی توان از آن بهره برد؛ بلکه بسته به طراحی و نیاز پروژه، مهندسان تصمیم می گیرند که این ابزار قدرتمند را کجا و چگونه به کار ببرند.

انواع و کاربرد میلگرد دورپیچ

میلگرد دورپیچ دنیای متنوعی دارد و بسته به جنس، پوشش و ویژگی هایش، در انواع مختلفی تولید می شود که هر کدام برای هدفی خاص طراحی شده اند.  اولین نوع، میلگرد فولادی کربنی است که می توان گفت پرکاربردترین عضو این خانواده است. این میلگردها از فولاد با درصد مشخصی کربن ساخته می شوند و به خاطر مقاومت کششی خوب و قیمت اقتصادی شان، در بسیاری از پروژه های ساختمانی، از خانه های مسکونی گرفته تا پل ها و سدها، استفاده می شوند. 

اما اگر سازه تان در معرض رطوبت یا مواد خورنده قرار دارد، میلگرد فولادی گالوانیزه انتخاب بهتری برای شما خواهد بود. این میلگردها با لایه ای از روی (زینک) پوشانده شده اند که مثل یک زره در برابر زنگ زدگی عمل می کند. 

در گروه بعدی، میلگردهای اپوکسی پوشش دار را داریم که با یک لایه رزین اپوکسی محافظت می شوند. این پوشش نه تنها در برابر خوردگی مقاوم است، بلکه چسبندگی خوبی با بتن ایجاد می کند و برای محیط های سخت مثل مناطق صنعتی یا سازه های زیرزمینی که با خاک های شیمیایی در تماس اند، بهترین نوع است. این نوع میلگرد را می توان یک گزینه مدرن و قابل اعتماد برای پروژه های خاص دانست.

در انواع مهم میلگرد دورپیچ، میلگرد استنلس استیل را هم داریم که از فولاد ضدزنگ ساخته شده اند، در برابر زنگ زدگی و خوردگی تقریباً شکست ناپذیرند و برای سازه های حساس مثل بیمارستان ها، آزمایشگاه ها یا حتی بناهای تاریخی که باید قرن ها دوام بیاورند، استفاده می شوند. البته قیمت بالای آن ها باعث می شود که بیشتر در پروژه های خاص و نه عمومی به کار بروند.

از نظر کاربرد، میلگرد دورپیچ بیشتر در ستون های بتنی گرد یا چندوجهی دیده می شود، اما در تیرها، دیوارهای برشی و حتی پی های خاص هم می توان از آن استفاده کرد. مثلاً در ساختمان های بلندمرتبه ای که زلزله یک تهدید جدی است، این میلگردها با افزایش شکل پذیری، از شکست ناگهانی جلوگیری می کنند. یا در سازه های قارچی شکل با سرستون های بزرگ، میلگرد دورپیچ تا نصف قطر سرستون امتداد می یابد تا استحکام لازم را تضمین کند. به هر حال، انتخاب نوع و کاربرد این میلگرد به طراحی سازه، بودجه و شرایط محیطی بستگی دارد. 

مزایا و معایب استفاده از میلگرد دورپیچ

هر ابزاری در دنیای ساخت وساز نقاط قوت و ضعف خودش را دارد و میلگرد دورپیچ هم از این قاعده مستثنی نیست. بیایید ببینیم چرا این میلگرد محبوب است و چه چالش هایی ممکن است سر راهش باشد.

از نظر مزایا، اولین چیزی که به چشم می آید، افزایش مقاومت برشی و پیچشی است. وقتی یک ستون بتنی تحت فشار نیروهای جانبی مثل زلزله قرار می گیرد، میلگرد دورپیچ با ساختار مارپیچی اش مثل یک شبکه محافظ عمل می کند و نمی گذارد بتن ترک بخورد یا فرو بریزد. این ویژگی در مناطق زلزله خیز مثل ایران، ژاپن یا کالیفرنیا یک نعمت بزرگ است.

دومین مزیت، شکل پذیری و انعطاف پذیری سازه است. سازه هایی که با این میلگرد تقویت شده اند، در برابر بارهای ناگهانی یا تغییر شکل های شدید، بهتر دوام می آورند و به جای شکستن، خم می شوند. این یعنی فرصتی برای نجات جان انسان ها در لحظات بحرانی. سومین نقطه قوت، توزیع یکنواخت تنش ها است. به لطف پیوستگی مارپیچی، فشار در یک نقطه متمرکز نمی شود و این باعث می شود که عمر سازه طولانی تر شود و نیاز به تعمیرات کاهش یابد.

اما همه چیز به این زیبایی نیست. یکی از معایب اصلی، پیچیدگی در نصب است. پیچیدن میلگرد به صورت مارپیچ دور آرماتورهای طولی، نیاز به دقت و مهارت بالایی دارد. اگر کارگر تجربه کافی نداشته باشد، ممکن است فاصله ها یا زاویه ها درست تنظیم نشوند و کارایی میلگرد کاهش یابد. این یعنی زمان و انرژی بیشتری صرف می شود که در پروژه های بزرگ می تواند دردسرساز باشد.

دومین چالش، هزینه بالاتر است. هم خود میلگرد دورپیچ (به خصوص اگر از نوع گالوانیزه یا استنلس استیل باشد) گران تر است و هم فرآیند نصبش هزینه برتر از خاموت های معمولی است. برای پروژه های کوچک با بودجه محدود، این می تواند یک نقطه ضعف جدی باشد. و در نهایت، محدودیت در برخی کاربردها را داریم. مثلاً در ستون های خیلی باریک یا سازه هایی با فضای کم، استفاده از میلگرد دورپیچ سخت یا حتی غیرممکن می شود و مهندسان باید سراغ گزینه های جایگزین بروند.

در کل، میلگرد دورپیچ مثل یک شمشیر دولبه است؛ اگر درست استفاده شود، استحکام و ایمنی بی نظیری به سازه می دهد، اما اگر شرایط پروژه با آن همخوانی نداشته باشد، ممکن است بیشتر به دردسرش نیارزد تا فایده اش.

خرید و قیمت میلگرد دورپیچ

حالا که با ویژگی ها و کاربردهای میلگرد دورپیچ آشنا شدیم، وقت آن است که به بحث خرید و قیمت میلگرد دورپیچ بپردازیم؛ بخشی که برای هر پیمانکار یا مهندس به اندازه خود سازه اهمیت دارد. اولین نکته در خرید، کیفیت میلگرد است. میلگرد دورپیچ باید استانداردهای مشخصی (مثل استاندارد ASTM یا ISIRI) را داشته باشد تا خیالتان از بابت مقاومت و دوامش راحت باشد. مثلاً قطر میلگرد باید حداقل 6 میلی متر باشد و جنسش طوری باشد که در برابر فشار و خوردگی دوام بیاورد. پیشنهاد ما این است که از فروشندگان معتبر یا کارخانه های شناخته شده خرید کنید و حتماً گواهی کیفیت محصول را بخواهید.

دومین موضوع، نوع میلگرد است که روی قیمت تأثیر مستقیم دارد. میلگرد کربنی ساده ارزان تر است، اما اگر سراغ گالوانیزه، اپوکسی یا استنلس استیل بروید، باید بودجه بیشتری کنار بگذارید. مثلاً در پروژه های ساحلی که خوردگی یک تهدید جدی است، هزینه کردن برای میلگرد گالوانیزه منطقی تر از صرفه جویی و استفاده از نوع معمولی است.

نحوه نصب و مقدار مورد نیاز هم در هزینه ها تأثیر دارد. مثلاً اگر ستون هایتان بزرگ و پیچیده باشند، به میلگرد بیشتری نیاز دارید و هزینه نصب هم بالا می رود. برای همین، محاسبات دقیق مهندسی قبل از خرید ضروری است. یک نکته کاربردی: فاصله پیچش ها (25 تا 75 میلی متر) و طول مورد نیاز را با توجه به نقشه سازه مشخص کنید تا اضافه خرید نکنید.

سوالات متداول