مشاوره و فروش
021-37163
فولاد ضد زنگ صنایع غذایی یا همان فود گرید (Food Grade Stainless Steel) یکی از پرکاربردترین و مهم ترین انواع فولاد در صنعت مواد غذایی است. این نوع فولاد به گونه ای طراحی و تولید می شود که در تماس مستقیم با مواد خوراکی، نوشیدنی ها و مواد اولیه غذایی، هیچ گونه آلودگی، زنگ زدگی یا واکنش شیمیایی ایجاد نکند.
استفاده از فولاد فود گرید نه تنها به بهداشت و سلامت مواد غذایی کمک می کند، بلکه دوام و عمر تجهیزات صنایع غذایی را نیز به طرز قابل توجهی افزایش می دهد.
فولاد ضد زنگ فود گرید نوعی استنلس استیل است که ترکیبات شیمیایی و ساختار سطحی آن مطابق با استانداردهای بین المللی ایمنی غذایی طراحی شده است.
در واقع، این نوع فولاد دارای درصد مشخصی از کروم (Chromium)، نیکل (Nickel) و در برخی گریدها مولیبدن (Molybdenum) است که باعث مقاومت بالای آن در برابر زنگ زدگی و خوردگی می شود.
یکی از ویژگی های کلیدی فولاد فود گرید، سطح بسیار صاف و غیرمتخلخل آن است که از تجمع باکتری ها، قارچ ها و آلودگی های میکروبی جلوگیری می کند. این ویژگی، آن را برای ساخت تجهیزات فرآوری و بسته بندی مواد غذایی ایده آل می سازد.
فولادهای فود گرید از جمله انواع فولاد آلیاژی هستند و آگاهی از قیمت فولاد آلیاژی برای انتخاب به صرفه ترین گزینه در تولید تجهیزات صنایع غذایی اهمیت زیادی دارد.
در نگاه اول، فولاد ضد زنگ معمولی و فولاد فود گرید ممکن است مشابه به نظر برسند، اما تفاوت های فنی قابل توجهی میان آن ها وجود دارد.
فولاد معمولی ممکن است از نظر ظاهری درخشان و مقاوم باشد، اما لزوماً برای تماس مستقیم با مواد غذایی مناسب نیست. علت این موضوع، وجود ناخالصی ها یا عناصر فلزی در ترکیب آن است که در اثر تماس با رطوبت و مواد اسیدی، ممکن است وارد مواد غذایی شوند.
در مقابل، فولاد فود گرید از آلیاژهایی با خلوص بالا تولید می شود، سطح آن به صورت مکانیکی یا شیمیایی پرداخت می گردد تا هیچ خلل و فرجی نداشته باشد، و مطابق با استانداردهایی مانند FDA یا EN 10088 تست و تأیید می شود.
در صنعت مواد غذایی، چند نوع فولاد ضد زنگ بیشتر از بقیه مورد استفاده قرار می گیرد که هرکدام ویژگی های فنی خاص خود را دارند. در ادامه به معرفی پرکاربردترین گریدها می پردازیم:
فولاد ضد زنگ 304
فولاد 304 رایج ترین نوع استنلس استیل در صنایع غذایی است. ترکیب آن شامل حدود ۱۸ درصد کروم و ۸ درصد نیکل است. این ترکیب سبب مقاومت بسیار خوب در برابر خوردگی و زنگ زدگی می شود.
فولاد 304 برای ساخت ظروف پخت وپز، تانک های ذخیره مواد غذایی، خطوط فرآوری لبنیات و تجهیزات آشپزخانه صنعتی به کار می رود.
مزیت دیگر آن، سهولت در تمیزکاری و حفظ ظاهر براق و بهداشتی در بلندمدت است.
فولاد ضد زنگ 316
فولاد 316 نسخه مقاوم تر فولاد 304 محسوب می شود و در ترکیب خود دارای مولیبدن است. این عنصر باعث افزایش مقاومت فولاد در برابر مواد شیمیایی، نمک و اسیدها می شود.
به همین دلیل، از گرید 316 بیشتر در محیط هایی استفاده می شود که مواد خوراکی دارای خاصیت اسیدی یا شور هستند؛ مانند کارخانه های تولید سس، آب میوه، محصولات دریایی و لبنیات غلیظ.
فولاد 316 به دلیل مقاومت بسیار بالا در برابر خوردگی موضعی (Pitting) یکی از بهترین گزینه ها برای تجهیزات استیل در صنایع غذایی به شمار می رود.
فولاد ضد زنگ 430
فولاد 430 از نوع فریتی (Ferritic) است و برخلاف دو مدل قبل، فاقد نیکل است. این ویژگی باعث می شود قیمت آن پایین تر باشد.
با وجود این، مقاومت آن در برابر خوردگی کمتر است و معمولاً در بخش هایی به کار می رود که تماس مستقیم با مواد غذایی وجود ندارد؛ مثل پوشش های بیرونی تجهیزات یا قسمت های تزئینی آشپزخانه های صنعتی.
در هنگام خرید استنلس استیل برای تجهیزات لبنیات و بسته بندی، بررسی دقیق قیمت استیل به همراه ترکیب شیمیایی و استاندارد فود گرید بودن آن ضروری است.
انتخاب بین گریدهای مختلف فولاد ضد زنگ فود گرید به نوع ماده غذایی، دمای کاری و شرایط محیطی بستگی دارد.
به عنوان مثال، فولاد 304 برای مصارف عمومی مناسب است، در حالی که فولاد 316 برای محیط های خورنده و مرطوب بهترین گزینه است. فولاد 430 نیز برای بخش های غیرتماسی یا تزئینی مقرون به صرفه تر است.
یک فولاد ضد زنگ فود گرید واقعی باید ویژگی هایی داشته باشد که ایمنی و دوام را تضمین کند. این ویژگی ها نه تنها در ترکیب شیمیایی، بلکه در پرداخت سطح، تمیزکاری و نگهداری آن نیز اهمیت دارند.
مقاومت در برابر خوردگی
خوردگی، بزرگ ترین تهدید برای تجهیزات فولادی در صنایع غذایی است. وجود کروم در ترکیب فولاد باعث تشکیل یک لایه نازک محافظ اکسیدی بر سطح فلز می شود که از تماس مستقیم اکسیژن و رطوبت با فلز جلوگیری می کند.
این لایه در صورت آسیب دیدن، خودبه خود بازسازی می شود، که یکی از دلایل ماندگاری بالای استنلس استیل است.
سطح صاف و غیرمتخلخل
سطح فولاد فود گرید باید صیقلی و بدون خلل و فرج باشد تا ذرات غذا یا باکتری ها در آن نفوذ نکنند.
پرداخت مکانیکی یا الکتروشیمیایی سطح، علاوه بر زیبایی ظاهری، باعث تسهیل تمیزکاری و افزایش مقاومت در برابر آلودگی می شود.
مقاومت در برابر حرارت
در صنایع غذایی، بسیاری از فرآیندها شامل حرارت دهی هستند. فولاد ضد زنگ فود گرید باید بتواند در دماهای بالا ساختار و خواص مکانیکی خود را حفظ کند.
گریدهای 304 و 316 به دلیل پایداری حرارتی بالا، در ساخت اجاق ها، خطوط پخت و تجهیزات حرارتی بسیار کاربرد دارند.
ایمنی در تماس با مواد غذایی
مهم ترین ویژگی فولاد فود گرید، غیرفعال بودن شیمیایی آن در تماس با مواد غذایی است.
این یعنی فولاد نه بو، نه طعم و نه ماده ای شیمیایی به غذا منتقل نمی کند و در نتیجه ایمنی مواد خوراکی را کاملاً حفظ می کند.
یکی از عوامل مؤثر بر هزینه تمام شده ساخت مخازن و خطوط فرآوری مواد غذایی، قیمت ورق استیل است که بسته به گرید، ضخامت و نوع پرداخت سطحی آن متفاوت خواهد بود.
فولاد ضد زنگ فود گرید تقریباً در تمام مراحل زنجیره تولید مواد غذایی — از فرآوری تا بسته بندی — نقشی اساسی دارد.
تجهیزات فرآوری لبنیات
در کارخانه های تولید شیر، ماست، پنیر و کره، از فولادهای فود گرید برای ساخت تانک ها، مبدل های حرارتی و خطوط انتقال استفاده می شود.
به دلیل حساسیت بالای محصولات لبنی، استفاده از فولادهایی با سطح صاف و مقاوم در برابر باکتری اهمیت حیاتی دارد.
ماشین آلات بسته بندی مواد غذایی
دستگاه های پرکن، درب بند، و بسته بندی نیز باید از فولاد ضد زنگ ساخته شوند تا از انتقال آلودگی جلوگیری شود.
فولاد 304 و 316 بهترین انتخاب برای این کاربردها هستند، زیرا در برابر مواد شوینده صنعتی و رطوبت بالا مقاوم اند.
تجهیزات آشپزخانه صنعتی
در آشپزخانه های بزرگ و صنعتی، از میزهای کار، سینک ها و کابینت های ساخته شده از استیل فود گرید استفاده می شود.
این تجهیزات علاوه بر مقاومت بالا، جلوه ای تمیز و حرفه ای به محیط می دهند.
خطوط تولید نوشیدنی ها و کنسروها
در فرآیندهای تولید نوشیدنی، تماس مداوم با مایعات اسیدی و حرارت وجود دارد.
استفاده از فولاد 316 در این تجهیزات باعث حفظ طعم و کیفیت نوشیدنی و افزایش عمر مفید دستگاه ها می شود.
برای اطمینان از ایمنی فولاد در تماس با مواد غذایی، استانداردهای بین المللی مشخصی تعریف شده است.
از جمله مهم ترین این استانداردها می توان به موارد زیر اشاره کرد:
داشتن گواهینامه های معتبر نشان دهنده آن است که فولاد مورد استفاده کاملاً ایمن، بهداشتی و مطابق با الزامات جهانی است.
حتی بهترین نوع فولاد ضد زنگ نیز برای حفظ عملکرد و زیبایی خود نیاز به نگهداری مناسب دارد.
تمیزکاری منظم با مواد شوینده خنثی، اجتناب از تماس با مواد کلردار (مانند وایتکس) و خشک کردن کامل سطوح پس از شست وشو از اصول پایه نگهداری است.
استفاده از پارچه های نرم و برس های غیرساینده برای جلوگیری از ایجاد خراش روی سطح نیز توصیه می شود.
در صورت تجمع رسوبات معدنی یا لکه های سطحی، می توان از محلول های اسیدی رقیق مانند سرکه برای پاک سازی استفاده کرد.
رعایت این نکات نه تنها ظاهر فولاد را براق و سالم نگه می دارد، بلکه عمر مفید تجهیزات را نیز چندین برابر می کند.
سوالات متداول
فولاد فود گرید دارای ترکیب شیمیایی خالص تر، سطح صیقلی تر و مقاومت بالاتر در برابر خوردگی است، و برای تماس مستقیم با مواد غذایی تأیید شده است.
بسته به نوع کاربرد، فولاد 304 برای مصارف عمومی و فولاد 316 برای محیط های خورنده یا مرطوب گزینه های ایده آل هستند.
در شرایط نگهداری نادرست یا تماس طولانی با مواد کلردار ممکن است سطح فولاد دچار لکه های زنگی شود، اما در حالت عادی زنگ نمی زند.
با استفاده از شوینده های ملایم، آب گرم و پارچه نرم. از مواد اسیدی یا کلردار قوی باید پرهیز شود.
روشا رشیدی هستم، فارغ‌التحصیل رشته ادبیات فارسی. حدود چهار ساله که به صورت حرفه‌ای تو حوزه تولید محتوا فعالیت می‌کنم. تو این مدت تونستم با تکیه بر علاقه و دانشم تو زمینه ادبیات و نویسندگی، متن‌های تاثیرگذار و هدفمندی برای نشریه‌ها، سایت‌ها و برندهای مختلف بنویسم. همیشه سعی کردم نیاز مخاطب رو خوب بشناسم و محتوایی تولید کنم که هم ارزشمند باشه، هم بتونه به هدف پروژه کمک کنه. تخصصم بیشتر تو نوشتن محتوای وب، مقاله‌های تخصصی، داستان‌نویسی و مدیریت محتوای شبکه‌های اجتماعیه. سعی می‌کنم با خلاقیت، دقت و به‌روز بودن، چیزی خلق کنم که تو ذهن مخاطب موندگار بشه.