در دنیای سازه های فلزی، دو عضو بسیار مهم و پرکاربرد وجود دارد که بارهای سنگین را به دوش می کشند: تیر ورق و تیرآهن. هر دو در ظاهر، وظیفه ای مشابه دارند، اما در باطن، تفاوت های فنی و ساختاری زیادی میان آن ها نهفته است. تیر ورق، بیشتر یک محصول سفارشی و مهندسی شده است که متناسب با نیاز پروژه، طراحی و ساخته می شود، در حالی که تیرآهن یک محصول استاندارد کارخانه ای با ابعاد مشخص است. همین تفاوت در ماهیت، باعث شده کاربرد، قیمت، روش تولید و حتی مقاومت این دو، مسیرهای جداگانه ای را طی کند.در بسیاری از پروژه های ساختمانی، مقایسه ی ویژگی های تیر ورق با قیمت تیرآهن به پیمانکاران کمک می کند تا بهترین گزینه را از نظر اقتصادی و فنی انتخاب کنند.
تیر ورق در واقع یک تیر فولادی است که از اتصال چند ورق فولادی به هم ساخته می شود. برخلاف تیرآهن که مقطع آن در کارخانه شکل ثابت و یکپارچه دارد، تیر ورق به صورت دستی یا ماشینی از برش، جوش یا خم کردن ورق های فولادی تولید می شود. این انعطاف در طراحی باعث شده تیر ورق بتواند در ابعاد بسیار بزرگ تر و با مقاومت بالاتر نسبت به تیرآهن ساخته شود.
یک تیر ورق از سه بخش اصلی تشکیل می شود:
این ساختار، تیر ورق را به گزینه ای بسیار قدرتمند برای پروژه های سنگین تبدیل می کند.
تیر ورق ها بر اساس شیوه ساخت، نوع اتصال اجزا و حتی شرایط بارگذاری، به چند دسته تقسیم می شوند. این دسته بندی نه تنها به مهندسان کمک می کند که متناسب با نیاز پروژه، گزینه ی مناسب را انتخاب کنند، بلکه بر هزینه، دوام و سرعت اجرای سازه نیز تأثیر مستقیم دارد.
این نوع از اتصال ورق ها به کمک جوشکاری ساخته می شود. جوشکاری به طراح اجازه می دهد ابعاد و ضخامت های متفاوتی برای جان و بال ها انتخاب کند. تیر ورق جوشی معمولاً در پل ها و سازه های سنگین به کار می رود.
در این روش، ورق فولادی با دستگاه های خم کاری به شکل دلخواه در می آید. مزیت این روش در یکنواختی و کاهش نقاط جوش است که مقاومت سازه ای را بهبود می دهد و احتمال ایجاد ترک در محل جوش را کاهش می دهد.
همان طور که از نامش پیداست، این تیر ورق از ترکیب روش های جوشکاری و خم کاری ساخته می شود. این ترکیب انعطاف بالایی در طراحی ایجاد کرده و امکان استفاده در پروژه هایی با شرایط خاص را فراهم می کند.
مزایا
معایب
تفاوت در ساختار
تیرآهن یک مقطع یکپارچه کارخانه ای است، اما تیر ورق از اتصال چند ورق فولادی ساخته می شود.
تفاوت در روش تولید
تیرآهن به صورت نورد گرم در کارخانه تولید می شود، ولی تیر ورق معمولاً در کارگاه یا کارخانه های سازه های فلزی به روش جوشکاری یا خم کاری ساخته می شود.
تفاوت در کاربرد
تیرآهن بیشتر برای ساختمان های معمولی و سازه های سبک استفاده می شود، اما تیر ورق در پل ها، سوله های سنگین و دهانه های بزرگ کاربرد دارد.
تفاوت در هزینه و وزن
تیر ورق به دلیل سفارشی بودن و حجم متریال بیشتر، هزینه بالاتری دارد، ولی می تواند بار بیشتری نسبت به وزن خود تحمل کند.
در انتخاب و ساخت تیر ورق، اطلاع از قیمت فولاد آلیاژی و استفاده از خدمات بازرگانی معتبری مانند ثامن تجارت می تواند نقش مهمی در مدیریت هزینه ها و تضمین کیفیت داشته باشد.
سازه های سنگین
در پروژه هایی که بارهای سنگین یا دهانه های بلند وجود دارد، تیر ورق انتخاب اصلی مهندسان است.
پل ها
پل ها نیازمند اعضایی هستند که بتوانند همزمان بارهای خمشی و برشی بالا را تحمل کنند، به همین دلیل تیر ورق جوشی در این پروژه ها بسیار رایج است.
ساختمان های بلندمرتبه
در ساختمان های مرتفع، تیرآهن برای اسکلت اصلی و تیر ورق برای دهانه های بزرگ و بارهای ویژه استفاده می شود.
جمع بندی
تیر ورق و تیرآهن هر دو از مهم ترین اعضای باربر در سازه های فلزی هستند، اما انتخاب بین آن ها وابسته به نوع پروژه، شرایط بارگذاری و بودجه است. تیرآهن گزینه ای استاندارد، سریع و اقتصادی برای پروژه های معمولی است، در حالی که تیر ورق راه حل مهندسی شده و مقاوم برای پروژه های خاص و سنگین محسوب می شود.
سوالات متداول
بستگی به نوع پروژه دارد. برای سازه های سبک و اقتصادی، تیرآهن مناسب تر است؛ برای پروژه های سنگین و دهانه های بزرگ، تیر ورق انتخاب بهتری است.
بله، به دلیل فرآیند ساخت سفارشی و متریال بیشتر، هزینه آن بالاتر است.
بله، کنترل کیفیت جوش و بازرسی های دوره ای اهمیت زیادی دارد.
روشا رشیدی هستم، فارغالتحصیل رشته ادبیات فارسی. حدود چهار ساله که به صورت حرفهای تو حوزه تولید محتوا فعالیت میکنم. تو این مدت تونستم با تکیه بر علاقه و دانشم تو زمینه ادبیات و نویسندگی، متنهای تاثیرگذار و هدفمندی برای نشریهها، سایتها و برندهای مختلف بنویسم. همیشه سعی کردم نیاز مخاطب رو خوب بشناسم و محتوایی تولید کنم که هم ارزشمند باشه، هم بتونه به هدف پروژه کمک کنه. تخصصم بیشتر تو نوشتن محتوای وب، مقالههای تخصصی، داستاننویسی و مدیریت محتوای شبکههای اجتماعیه. سعی میکنم با خلاقیت، دقت و بهروز بودن، چیزی خلق کنم که تو ذهن مخاطب موندگار بشه.