در صنایع قالب سازی، فورج، اکستروژن و دایکست، فولادهایی همچون 1.2567 جایگاهی حیاتی دارند؛ چرا که قادرند در چرخه های کاری سخت، بدون تغییر شکل یا افت کیفیت عملکردی، دوام بیاورند. استفاده از این فولاد تنها به خاطر خواص مکانیکی نیست، بلکه ثبات ساختاری و قابلیت عملیات حرارتی مطلوب آن نیز جزو نقاط قوت مهم آن به شمار می رود.
برای اطلاع از قیمت فولاد آلیاژی از جمله گرید 1.2567، میتوانید با مجموعه ثامن تجارت به عنوان یکی از تأمینکنندگان معتبر در حوزه فولادهای ابزار تماس بگیرید.
فولاد 1.2567 که با معادل آلمانی X30WCrV9-3 نیز شناخته می شود، از جمله فولادهای ابزار سردکار با عملکرد بالا و ترکیب آلیاژی ویژه است. این فولاد به واسطه محتوای بالای تنگستن و کروم، ترکیبی از سختی بالا، مقاومت حرارتی قابل توجه، و دوام در برابر سایش را ارائه می دهد. این خواص، آن را به گزینه ای ممتاز برای ابزارهایی که در فشار زیاد و دمای بالا فعالیت دارند، تبدیل کرده است.
استاندارد DIN و معادل X30WCrV9-3
بر اساس سیستم DIN آلمان، فولاد 1.2567 با کد X30WCrV9-3 معرفی شده که هر بخش این نام گذاری بیانگر یکی از عناصر تشکیل دهنده و درصد تقریبی آن است. حرف X نشان دهنده فولاد آلیاژی است، عدد 30 به درصد کربن معادل 0.30 درصد اشاره دارد، و سایر علائم نشان دهنده حضور تنگستن (W)، کروم (Cr) و وانادیم (V) هستند. این شیوه نام گذاری شفاف، مهندسان و صنعتگران را قادر می سازد که خواص فولاد را از روی کد نیز تخمین بزنند.
کدها و گریدهای بین المللی مشابه
در سیستم های بین المللی دیگر نیز فولاد 1.2567 با نام ها و استانداردهای متفاوتی شناخته می شود. در سیستم AISI یا SAE ایالات متحده، معادل مستقیم و دقیق برای این گرید وجود ندارد، اما از نظر خواص می توان آن را به فولادهایی مانند H21 یا برخی گریدهای تنگستنی ابزار نزدیک دانست. در استانداردهای ISO یا EN نیز معادل هایی ارائه شده که بسته به ترکیب شیمیایی دقیق و خواص مورد انتظار، تطبیق پذیر هستند.
عناصر تشکیل دهنده
ترکیب شیمیایی این فولاد شامل عناصر آلیاژی اصلی مانند کربن، تنگستن، کروم، و وانادیم است. کربن مسئول ایجاد سختی پایه است، در حالی که تنگستن به مقاومت حرارتی و پایداری ساختاری در دمای بالا کمک می کند. کروم، خاصیت ضد سایش و سختی ثانویه را افزایش می دهد و وانادیم نقش مهمی در ریزساختار و بهبود چقرمگی دارد.
تأثیر عناصر بر خواص نهایی
هر یک از این عناصر نقش حیاتی در تعریف رفتار نهایی فولاد دارند. تنگستن موجب حفظ سختی در دمای بالا می شود که برای کاربردهای داغ بسیار حیاتی است. کروم نه تنها به سختی سطحی کمک می کند بلکه مقاومت در برابر زنگ زدگی سطحی را نیز افزایش می دهد. وانادیم با اصلاح ساختار دانه ها و تشکیل کاربیدهای سخت، به مقاومت در برابر خستگی و سایش کمک شایانی می کند. این توازن عناصر، فولاد 1.2567 را برای شرایط کاری شدید به گزینه ای قابل اتکا تبدیل می کند.
سختی و مقاومت به سایش
یکی از مشخصه های بارز این فولاد، سختی بالا پس از عملیات حرارتی است که معمولاً تا حدود 60 راکول سی (HRC) می رسد. این سختی موجب می شود تا ابزارها در برابر سایش مکانیکی مقاومت بالایی از خود نشان دهند و عمر مفید آن ها افزایش یابد.
مقاومت حرارتی
به لطف وجود تنگستن و ساختار مقاوم به تغییر فاز، فولاد 1.2567 در برابر دماهای بالا پایدار می ماند. این خاصیت، آن را برای کاربردهایی نظیر قالب های دایکست که در معرض دمای بالای مذاب فلزات قرار دارند، مناسب می سازد.
چقرمگی و استحکام کششی
در کنار سختی بالا، این فولاد دارای چقرمگی قابل قبولی نیز هست که مانع از شکست های ناگهانی در شرایط تنش بالا می شود. استحکام کششی بالا و مقاومت به ترک، آن را در بین ابزارهای سردکار برجسته می کند.
فرایند سخت کاری این فولاد معمولاً در دمایی بین 1020 تا 1080 درجه سانتی گراد انجام می شود. عملیات باید در محیط کنترل شده انجام گیرد تا از اکسیداسیون جلوگیری شود.
برای رسیدن به تعادل میان سختی و چقرمگی، فولاد باید در دمای 500 تا 560 درجه سانتی گراد برگشت داده شود. این مرحله نقش مهمی در تثبیت ساختار نهایی و کاهش تنش های پسماند دارد.
عملیات فورج باید در بازه دمایی 900 تا 1100 درجه سانتی گراد انجام گیرد. کاهش دما به زیر 850 درجه در حین فورج باید پرهیز شود تا از ترک برداری جلوگیری شود.
دمای آنیل معمولاً بین 800 تا 850 درجه سانتی گراد تنظیم می شود و باید به آرامی خنک گردد تا ساختار همگن و مناسب برای ماشین کاری به دست آید.
ساخت قالب آهنگری
این فولاد به دلیل استحکام حرارتی بالا و مقاومت در برابر ترک های حرارتی، گزینه ای مطلوب برای قالب های فورج سرد و نیمه گرم است.
ساخت حلقه اکستروژن
در سیستم های اکستروژن فلزات سخت مانند فولاد یا آلیاژهای نیکل، فولاد 1.2567 دوام بالایی را از خود نشان می دهد و تغییر شکل نمی یابد.
ساخت قالب ها و قالب ماهیچه دایکست
ترکیب مقاومت به سایش و حرارت این فولاد، آن را برای قالب هایی که با آلومینیوم یا آلیاژهای روی کار می کنند، مناسب کرده است.
ابزارهای کار در دمای بالا
در ساخت ابزارهای برشی یا خم کاری برای محیط های پرحرارت، از فولاد 1.2567 استفاده می شود، چراکه خواص مکانیکی خود را در دماهای بالا حفظ می کند.
نکات مهم در ماشین کاری
به دلیل سختی بالا و وجود کاربیدهای تنگستن، ماشین کاری این فولاد باید با ابزارهای کاربیدی و خنک کننده مناسب انجام شود. آنیل پیش از ماشین کاری ضروری است.
قابلیت جوش پذیری و روش های پیشنهادی
این فولاد جوش پذیری پایینی دارد و در صورت اجبار، تنها با پیش گرمایش و استفاده از الکترودهای سازگار می توان جوشکاری انجام داد. همچنین پس گرمایش برای کاهش تنش ها الزامی است.
قیمت فولاد 1.2567، مانند بسیاری از فولادهای آلیاژی ابزار، تحت تأثیر مجموعه ای از فاکتورهای فنی، اقتصادی و بازار جهانی قرار دارد. درک این عوامل می تواند به مهندسان خرید و مدیران پروژه ها در تصمیم گیری های بهینه کمک کند.
یکی از اصلی ترین عوامل، ترکیب شیمیایی آلیاژ است. وجود عناصر گران قیمتی مانند تنگستن، وانادیم و کروم، باعث می شود که هزینه تولید این فولاد بالاتر از فولادهای ساده تر باشد. هرگونه تغییر در بازار جهانی این عناصر، بلافاصله خود را در قیمت نهایی فولاد نشان می دهد.
فرآیند تولید و عملیات حرارتی نیز از دیگر فاکتورهای مؤثر هستند. فولادهایی مانند 1.2567 که نیاز به دمای بالای فورج، سخت کاری دقیق و کنترل ساختاری دارند، هزینه تولید بالاتری دارند. اگر فولاد در شرایط آنیل یا پیش ماشین کاری شده ارائه شود، این موضوع بر قیمت نهایی تأثیرگذار خواهد بود.
میزان موجودی در بازار داخلی و منبع تأمین (اروپایی، چینی یا داخلی) از دیگر عوامل کلیدی هستند. در شرایطی که عرضه محدود باشد یا واردات دچار اختلال شود، نوسان های قابل توجهی در قیمت مشاهده می شود. همچنین برند تولیدکننده (مانند بوهلر، اسکو، یا برندهای چینی) می تواند تفاوت قیمتی محسوسی ایجاد کند.
شکل و ابعاد سفارشی نیز بی تأثیر نیستند. خرید فولاد به صورت برش خورده یا فرم های خاص (بلوک های بزرگ یا ورق های ضخیم) ممکن است هزینه برش، حمل و نگهداری بیشتری را در بر داشته باشد.
در نهایت، نرخ ارز و هزینه های حمل ونقل بین المللی و داخلی، نقش مهمی در تعیین قیمت تمام شده فولاد 1.2567 دارند. در بازارهای ناپایدار، حتی تفاوت های روزانه در نرخ دلار می تواند باعث نوسان در قیمت نهایی شود.
اشکال موجود (میلگرد، بلوک، ورق)
در بازار ایران و بین الملل، این فولاد معمولاً به صورت میلگرد، تختال (بلوک) و در برخی موارد به شکل ورق عرضه می شود. انتخاب شکل مناسب به نوع کاربرد و فرایند تولید بستگی دارد.
نکات فنی هنگام انتخاب فولاد
قبل از خرید، باید ترکیب شیمیایی توسط گواهی آنالیز تأیید شود. بررسی یکنواختی ساختار، زبری سطحی و شرایط عملیات حرارتی قبلی نیز از نکات مهم فنی به شمار می روند.
سوالات متداول
بله، به دلیل مقاومت به حرارت و سایش، برای دایکست آلومینیوم ایده آل است.
به طور کلی نه، اما با روش های خاص و پیش گرمایش امکان پذیر است.
وقتی مقاومت به حرارت و عمر قالب اهمیت زیادی دارد، فولاد 1.2567 بهترین انتخاب است.
روشا رشیدی هستم، فارغالتحصیل رشته ادبیات فارسی. حدود چهار ساله که به صورت حرفهای تو حوزه تولید محتوا فعالیت میکنم. تو این مدت تونستم با تکیه بر علاقه و دانشم تو زمینه ادبیات و نویسندگی، متنهای تاثیرگذار و هدفمندی برای نشریهها، سایتها و برندهای مختلف بنویسم. همیشه سعی کردم نیاز مخاطب رو خوب بشناسم و محتوایی تولید کنم که هم ارزشمند باشه، هم بتونه به هدف پروژه کمک کنه. تخصصم بیشتر تو نوشتن محتوای وب، مقالههای تخصصی، داستاننویسی و مدیریت محتوای شبکههای اجتماعیه. سعی میکنم با خلاقیت، دقت و بهروز بودن، چیزی خلق کنم که تو ذهن مخاطب موندگار بشه.