معرفی فولاد 1.2343 (W300) و بررسی مشخصات و کاربردها

در جهانی که هر آلیاژ برای مأموریتی خاص زاده می شود، فولاد 1.2343، که با نام تجاری W300 نیز شناخته می شود، چونان شوالیه ای در میدان ابزارسازی خودنمایی می کند. آلیاژی با ترکیب علمی و مهندسی شده که توانسته در دل قالب سازان، صنعتگران و مهندسان مکانیک جایگاه ویژه ای یابد. این فولاد با ساختاری متعادل میان سختی، چقرمگی و مقاومت حرارتی، در دسته فولادهای ابزار گرم کار جای می گیرد و در صنایعی که دمای بالا و فشار زیاد یک الزام است، همچون ققنوسی از دل گرما سربرمی آورد.

برای اطلاع از قیمت فولاد آلیاژی مانند 1.2343 (W300)، شناخت دقیق مشخصات فنی و استانداردهای بین‌المللی آن ضروری است.

فولاد 1.2343 چیست؟

فولاد 1.2343، که در استانداردهای آمریکایی تحت عنوان H11 نیز شناخته می شود، عضوی از خانواده فولادهای ابزار گرم کار است. عدد 1.2343 در نظام نام گذاری DIN آلمان، شناسه ای است که اطلاعات زیادی را در دل خود نهفته دارد؛ فولادی با مقدار بالایی از کروم و مقداری وانادیوم، که تعادل میان سختی و مقاومت در برابر ترک های حرارتی را فراهم می کند. عنوان W300 نیز از سیستم نام گذاری شرکت بوهلر اتریش نشأت گرفته که از تولیدکنندگان معتبر این نوع فولاد در جهان به شمار می رود.

آنچه این فولاد را متمایز می سازد، تطبیق پذیری بالای آن در شرایط کاری گوناگون است. در جاهایی که ابزار باید دمای بالا را تاب بیاورد، ضربات مکرر را تحمل کند و در عین حال تغییر شکل ندهد، فولاد W300 یکی از انتخاب های نخست مهندسان است.

ترکیب شیمیایی فولاد 1.2343

عناصر تشکیل دهنده

آلیاژ 1.2343 از مجموعه ای از عناصر فلزی و غیرفلزی تشکیل شده که هر یک نقشی کلیدی در خلق خواص نهایی این فولاد ایفا می کنند. در ترکیب آن عناصری چون کروم، مولیبدن، وانادیوم، کربن، سیلیسیم و منگنز به چشم می خورند.

تأثیر هر عنصر بر خواص فولاد

• کربن: مسئول افزایش سختی فولاد است و به آن امکان سخت کاری می دهد.
• کروم: به طور چشمگیری مقاومت به خوردگی و سایش را افزایش می دهد، ضمن آنکه سختی ثانویه را پس از عملیات حرارتی ارتقا می بخشد.
• مولیبدن: با کمک به پایداری ساختار در دماهای بالا، عامل مؤثری در مقاومت حرارتی فولاد محسوب می شود.
• وانادیوم: ریزدانه سازی ساختار و بالا بردن چقرمگی در شرایط تنش زا را برعهده دارد.
• سیلیسیم: نقش اکسیدزدایی و نیز ارتقاء مقاومت حرارتی را ایفا می کند.
• منگنز: ضمن افزایش سختی، به بهبود خواص ماشین کاری و تحمل شوک کمک می کند.

خواص مکانیکی فولاد W300

مقاومت حرارتی

یکی از ویژگی های درخشان فولاد 1.2343 توان مقاومت آن در برابر حرارت های بالا است. این آلیاژ می تواند تا دماهایی نزدیک به 600 درجه سانتی گراد بدون افت خواص مکانیکی به کار خود ادامه دهد، ویژگی ای که آن را برای ابزارهای فورج داغ و قالب گیری آلومینیوم بی بدیل می سازد.

سختی پذیری

پس از عملیات سخت کاری و تمپر، فولاد W300 می تواند به سختی هایی در حدود 50 HRC دست یابد، بی آنکه از چقرمگی آن کاسته شود. این ترکیبِ ظریفِ سختی و انعطاف پذیری است که به آن مزیت رقابتی می بخشد.

چقرمگی

چقرمگی یا مقاومت در برابر شکست ناگهانی در فولاد 1.2343 بالاست. این ویژگی به ویژه در کاربردهای ابزارسازی اهمیت دارد، جایی که ضربه های پی درپی و بارهای متناوب می توانند هر فولادی را از پا درآورند.

کاربردهای فولاد 1.2343 در صنایع مختلف

قالب سازی

در صنعت قالب سازی، این فولاد نقش بازیگر اول را دارد. قالب های تزریق داغ، فورج داغ، ریخته گری تحت فشار آلومینیوم، همگی از کارزارهایی اند که فولاد W300 در آن ها خوش درخشیده است.

صنایع خودروسازی

در ساخت قطعاتی که نیاز به دقت بالا، مقاومت در برابر سایش و دوام در حرارت بالا دارند، نظیر قطعات انتقال قدرت، پیستون ها یا قالب های تزریق پلاستیک، از این فولاد بهره گرفته می شود.

ابزارهای برش و تزریق

از تیغه های برش گرم تا نازل های تزریق پلیمر، فولاد 1.2343 حضوری مستمر و مؤثر دارد. ترکیب سختی، دوام و قابلیت حفظ لبه برش، آن را به گزینه ای مطمئن بدل کرده است.

استانداردها و معادل های جهانی فولاد 1.2343

معادل آمریکایی، ژاپنی، روسی

در بازارهای جهانی، فولاد 1.2343 به صورت های مختلفی نام گذاری می شود:

• در سیستم AISI آمریکا با نام H11 شناخته می شود.
• در استاندارد ژاپنی JIS، معادل آن SKD6 است.
• در کشور روسیه نیز معمولاً با کد 4Х5МФ1С درج می شود.

این معادل سازی ها به تولیدکنندگان و واردکنندگان این امکان را می دهد که با زبانی بین المللی در بازارهای گوناگون فعالیت کنند.

استاندارد DIN، AISI، JIS

استاندارد DIN آلمان مبنای اصلی نام گذاری 1.2343 است. در سیستم AISI این فولاد تحت عنوان H11 شناخته شده و در استاندارد ژاپنی JIS نیز معادل آن مشخص است. این تطبیق پذیری سبب می شود فولاد W300 در زنجیره تأمین جهانی جایگاه ویژه ای داشته باشد.

عملیات حرارتی و ماشین کاری فولاد 1.2343

نحوه آنیل، سختکاری، تمپر

• آنیل کردن: برای کاهش تنش های داخلی و بهبود قابلیت ماشین کاری، فولاد W300 در دمای حدود 820 تا 850 درجه سانتی گراد به آرامی گرم و سپس به آهستگی خنک می شود.
• سختکاری: این مرحله با حرارت دهی تا دمای حدود 1020 تا 1050 درجه سانتی گراد انجام می گیرد و پس از آن عملیات سریع کوئنچ در هوا یا روغن صورت می پذیرد.
• تمپر کردن: برای رسیدن به سختی مطلوب و کاهش شکنندگی، فولاد تا دمای 500 تا 600 درجه مجدداً گرم می شود. این مرحله مهم ترین بخش در رسیدن به خواص نهایی مطلوب است.

نکات مهم در ماشین کاری

فولاد 1.2343 در حالت آنیل شده قابلیت ماشین کاری نسبتاً مناسبی دارد. اما با افزایش سختی، به ابزارهای خاص با پوشش مقاوم و روان کاری مناسب نیاز دارد. همچنین، رعایت سرعت پایین و عمق برش کنترل شده، از آسیب به ابزار جلوگیری می کند.

مزایا و معایب فولاد 1.2343

مزایا:

• مقاومت عالی در برابر شوک های حرارتی
• چقرمگی بالا، حتی پس از سختکاری
• عملکرد مناسب در کاربردهای دمای بالا
• قابلیت جوش پذیری و ماشین کاری قابل قبول

معایب:

• مقاومت به سایش کمتر نسبت به فولادهایی چون H13
• نیاز به تمپر دقیق برای جلوگیری از شکنندگی
• حساسیت به ترک در صورت خنک کاری سریع و نامناسب

نکات مهم در تهیه فولاد 1.2343 در بازار ایران

بازار ایران به دلیل تنوع منابع وارداتی (اروپایی، چینی، هندی) با تفاوت های قیمتی محسوسی روبه روست. هنگام خرید فولاد 1.2343 باید به نکات زیر توجه کرد:

• منبع تولید: فولادهای اروپایی کیفیت بالاتری دارند اما با قیمتی بیشتر عرضه می شوند.
• وضعیت عملیات حرارتی: بررسی آنیل یا پیش سخت بودن فولاد، در فرآیندهای بعدی تأثیرگذار است.
• تأییدیه متالورژیکی و آنالیز شیمیایی معتبر: برای جلوگیری از تقلب، دریافت گواهینامه آنالیز ضروری است.
• قیمت روز: با توجه به نرخ ارز، نوسان قیمت فولاد بسیار بالاست؛ از این رو، خرید به موقع اهمیت زیادی دارد.

برای اطلاع از قیمت فولاد 1.2343 و انتخاب بهترین کیفیت موجود در بازار، شناخت دقیق مشخصات فنی و استانداردهای آن ضروری است.

سوالات متداول