رزوه کاری در واقع همان اصطلاح ساده و نام اشنای پیچ و مهره کردن خودمان است. امروزه در صنایع مختلف برای اتصال میلهگردها و لولهها به یکدیگر، بیشتر از این فرآیند استفاده می شود. تعدادی از کارخانه ها و صنایع از قبیل صنایع ساختمان سازی، طول میلهگرد یا میله و تعداد و جایگاه سوراخها را معیین کرده و برای کارشناسان ارسال می کنند. در کشور ایران حدودا از ۲۰ سال قبل این مدل اتصالات به مرور زمان نزد مهندسان شناخته شد و در طول این ۲۰ سال ظرفیت وسیعی از نقشه های ساختمانی به یاری این نمونه اتصالات پیش رفته است.
با تولد این نوع اتصالات مکانیکی و افزایش تولید هر چه بیشتر آن ضرورت طراحی و ساخت یک دستگاه پروتابل با انرژی بالا و احتمال فرسودگی خیلی کم برای رزوه کردن میلگرد ها مهیا شد. در حال حاضر دستگاه رزوه زنی و دنده زنی میلگرد به عنوان یکی از مقاوم و کارآمد ترین دستگاه رزوه زنی و دنده زنی میلگرد در سراسر جهان شناخته می شود.
فرایند مربوط به رزوه کردن بسیار مهم بوده و دارای ظرافت ویژه ای میباشد. در صورتی که در صنایع ساختمان سازی از این فرآیند ساده اما پربهره استفاده شود، شاهد خواهید بود که درکمترین زمان ممکن تا چه اندازه طرح ساخت و ساز را پیش می برند و از سویی دیگر تا چه حد از هزینههای اضافی آنها کاسته میشود.
پایین امدن هزینه در کنار پیشرفت شدید کاری از جمله اموراتی است که همه ما همواره در جستجوی آن بوده و هستیم. برای انجام این عملیات به یک ماشین تراش چرخان نیاز داریم. در فرآیند رزوه کاری میلگرد با دستگاه تراش، کوپلرها نیز کاربرد فراوانی دارند. کوپلرهایی که جنس انها از آلیاژ فولادی است که خاصیت کشسانی دارد و برای وصل دو میلهگرد در یک سو مورد استفاده قرار میگیرند.
باید بگوئیم که پروسه رزوه کاری از عملیاتی است که میتوانیم در آن کاهش آرماتوربند را به خوبی مشاهده کنیم. برای وصل کوپلر به میله، نخست از طریق دستگاه رزوه زنی، حفرهای روی میله ایجاد میشود، سپس آن کوپلر یا مهره را روی میله تعبیه میکنند تا فرایند اتصال دو میله به یکدیگر با سرعت بالا و سهولت بیشتر انجام شود.
معمولاً رزوه کردن بر روی شفتها، مهرهها، لوله ها، پیچها و بولت ها انجام میگیرد؛ که از شیوه هایی همچون قلاویز کاری و حدیده کاری استفاده می شود. این کار را میتوان به دو شکل متفاوت انجام داد. شکل اول ان به عملیات شکلدهی رزوه لوله شهرت یافته است.
در این شیوه هیچ مادهای از جسم را حذف نمیکنند و تنها به جسم شکل داده میشود. این شیوه برای ایجاد رزوه داخلی کاراتر است.
به این شیوه ماشین کاری هم می گویند. در شیوه مذکور حین استفاده از دستگاه رزوه، لبههای رزوه بریده شده و به سمت بیرون هدایت شده و به ضایعات اضافه می شوند. از این روش معمولاً برای رزوه کاری سطوح داخلی جسم استفاده میکنند.
در اتصالات خارجی از اتصال دهندههایی به نام پیچ و بولت استفاده میکنند. بعد از فرایند رزوه زنی، میتوان توسط پیچ و بولت های محکم، قطعه هایی مثل میلهگرد یا لولهها را به یکدیگر وصل کرد.
جنس بولت ها و پیچها از آهن و فولاد درنظر گرفته می شود و همین موضوع عملیات و فرم خام رزوه کاری را موثرتر کرده است. الزاما لازم نیست در صنایع خودرو سازی یا ساختمان سازی سررشته داشته باشید تا بتوانید از عملیات رزوه کردن سود ببرید. افراد زیادی در سراسر جهان هستند که در صنایع گوناگون مانند قطعات فلزی، چوب، ماشین آلات و… از این فرآیند به راحتی بهره مند می شوند.
در عملیات رزوه کاری، مهره و پیچ و بولت از اصلی ترین ابزارها به حساب میروند. از اینرو واجب است تا آنها را به خوبی بشناسید و با اگاهی کافی برای تهیه آن اقدام کنید. تمام بولت ها را میتوان از خانواده پیچها دانست، اما عکس این موضوع صحت ندارد.
بیشتر پیچها در نوک خود یک حالت تیزی دارند که به کمک آن میتوانند حفره ها را ایجاد کنند در حالی که این امتیاز از بولت ها گرفته شده است و این یکی از تفاوت های بولت و پیچ محسوب میشود. حفرهای که پیچ در آن قرار میگیرد، معمولا دارای رزوه است اما اگر فاقد رزوه بود چه اتفاقی می افتاد؟ اینجاست که یکی از امتیازات پیچ روشن میشود که ایجاد و استاندارد رزوه متریک بر روی سطح کار و در سوراخ میباشد.
البته لازم به ذکر است که در این مدل ایجاد رزوه داخلی و خارجی چندان جالب نیست، ولی میتواند برای اتصال دو قطعه به یکدیگر کارایی داشته باشد. بولت ها از جنسهای متنوعی ساخته میشوند. عمدهترین آن بولت های آهنی و فولادی هستند. در حال حاضر بولت هایی از جنس پلاستیک و حتی چوب نیز تولید و روانه بازار میشود. تمام بولت ها یکسان نیستند، پیچها نیز در دسته بندی های مختلفی قرار دارند. پیچ و بولت ها را بر اساس شکل سر آنها و کاربردهایی که دارند طبقه بندی میکنند.
پیچهای کفسازی، پیچهای پهن، پیچهای شش ضلعی، پیچهای کالسکهای، پیچهای لگ، پیچهای سوکتی و پیچهای چوبی از انواع پیچهای مورد استفاده در صنایع گوناگون هستندکه کاربردها و فرم ظاهری آنها از یکدیگر کاملا متمایز است.
در رابطه با پیچهای کفسازی باید گفت که پیچهای نام برده توانایی بالایی دارند و برای وصل کردن قطعهای فلزی به چوب یا کامپوزیت انتخاب می شوند. اگر شما سوراخ کاری رزوه کاری و پیچ و مهره کردن مکانی مرطوب مثل اسکله را دارید مناسب ترین گزینه برای شما پیچهای کفسازی میباشند، چون جنس آنها از فولاد کربن دار است که زنگ نمیزند و نمیپوسند .
پیچ های پهن نیز برای پیچ و مهره کردن و متصل کردن دو قطعه فلزی مورد استفاده قرار میگیرند.
پیچهای شش ضلعی و کاربردهای آن در صنعت
پیچ های شش ضلعی یا شش گوشه از پرکاربردترین و مرغوب ترین پیچها در صنایع چوبی و فلزی به شمار می روند. رزوههایی که در این پیچها مورد استفاده قرار میگیرند بسیار کوچک و ریز هستند.
بدین ترتیب میتوان میزان مقاومت و تحمل زیاد آنها را در برابر گشتاورهای بالا حس کرد. به جرات می توان گفت که پیچ های شش ضلعی بهترین ابزاری هستند که برای اتصالات و جوشکاری رزوه کاری در ساختمان سازی ، صنایع و پروژههای بزرگ ماشین آلات مورد استفاده قرار میگیرند.
پیچهای کالسکهای همان مدل پیچی هایی هستند که به وفور در منازل یافت میشوند. قطعا این نوع پیچ ها را بارها و بارها در ساختار اسباب و لوازم چوبی منازل مثل میز و صندلی و… مشاهده کرده اید، چون پرکاربردترین نوع پیچ در صنایع چوبی میباشند. این پیچها سر خود رزوه لوله دارند و میتوان از آنها در صنایع فلزی هم استفاده کرد. البته نصب آنها روی فلزات قدری مشکل تر از حد معمول میباشد.
خدمات رزوه کاری میلگرد با پیچ و مهرههای بشکه ای اکثرا در هنگام ساخت کشتیهای بزرگ و کوچک کارایی دارند. علت این موضوع تحمل بار و مقاومت زیاد آنها در برابر نیروی گشتاور میباشد. این پیچها از جنس فولاد کربن گالوانیزه میباشند. وجود کربن در این پیچها باعث شده تا رطوبت و هوا روی آنها هیچ تأثیر مخربی نگذارد تا انجا که از پوسیدگی و زنگ زدگی به کلی در امان بمانند.
پیچهای سوکتی از جمله گران بها ترین پیچها در چرخه تولید میباشند. فرم ظاهری این پیچها متفاوت است ولی در بیشترشان در قسمت بالای ان فرورفتگی ایجاد میشود.
در صنعت چوب تلاش میشود به منظور وصل دو قطعه چوبی به یکدیگر این مدل پیچ ها را به کار گیرند. پیچهای چوبی مجهز به بخشی بدون رزوه در ساختار بدنه هستند. این پیچها دارای سه مدل سر گرد، سر تخت و پیچهایی از جنس فولاد ضد زنگ یا برنج میباشند.
و اما بولت ها هم مانند پیچها در رزوه زنی به چندین طبقه تقسیم میشوند. نوع جی شکل و یو شکل از جمله کاربردی ترین و مهمترین آنها هستند.
بولت های J شکل به دلیل ظاهر خاصی که دارند اغلب برای اتصال قطعات بتنی به دیوار مورد استفاده قرار میگیرند. بدین ترتیب که بخش انحنای بولت داخل بتن و بخشی که دارای رزوه است در خارج از بتن برای سوار شدن قطعات خارجی قرار میگیرد.
بولت هایU شکل از آلیاژهای فولادی کربن دار هستند. هر دو بازوی این بولت ها رزوه شده میباشد. اگر کارتان اتصال قطعاتی است که در مجاورت رطوبت هستند بهتر است بولت های U شکل را برگزینید.
بر اساس آیین نامه های مختلف بتن مانند آیین نامه بتن ایران (آبا)، مبحث نهم و آیین نامه ACI ۳۱۸ اتصال مکانیکی می بایست نیرویی معادل ۱.۲۵ تنش تسلیم میلگرد پایه را تحمل کند. برای ارضاء این آیین نامه ها باید رزوه میلگرد به گونهای باشد که مقاومت آن کاهش چندانی نداشته باشد. به همین دلیل نمیتوان میلگردها را بهصورت براده برداری رزوه کرد، چرا که با حذف مقدار زیادی از سطح مقطع میلگرد مقاومت آن کاهش چشمگیری خواهد داشت و تحت نیروهای کششی و فشاری نمیتوانند مقاومت لازم را از خود نشان دهد.
در روش فوق نخست توسط تیغ اره ای براده برداری اقدام به برداشتن آج های میلگرد از روی آن می کنند تا میلگرد به مقطع استوانه ای تغییر شکل پیدا کند. سپس این مقطع به کمک قطعات مکانیکی که به آنها رولینگ می گویند فرم دهی میشود و هیچ گونه فرایند براده برداری روی آنها اجرا نمی شود. بعد از فرم دهی رزوه بر روی این مقطع استوانه ای قطرنهایی رزوه ایجاد شده برابر یا بیشتر از قطر میلگرد اولیه می شود. در این شیوه از آنجا که شکل دهی میلگرد از طریق فشار صورت می پذیرد هیچ گونه فرایند شیمیایی یا گرمادهی روی میلگرد ها اجرا نمی شود و مقاومت میلگرد های نهایی با میلگرد اولیه فرقی ندارد.
این پروسه به کمک دستگاه رزوه رولینگ صورت می گیرد. در امکانات قرار داده شده برای این دستگاه ها فرم دهی میلگرد با غلتک هایی که در درون دستگاه قرار دارند انجام می شود. در حالت عادی دستگاه های مذکور از سایز بزرگ و گنجایش زیادی برخوردار هستند به همین سبب نمی توان از آنها در مکان پروژه برای رزوه کردن سر آرماتور ها استفاده کرد. علاوه بر این با توجه به اینکه این دستگاه ها برای اجرای اتصالات مکانیکی طراحی نشده اند اصولا فقط توانایی اجرای رزوه را بر روی میلگرد دارند و برای اجرای فرایند آج برداری می بایست از دستگاهی جدا گانه استفاده نمود. به بیان ساده تر آج برداری به کمک یک دستگاه و رزوه زنی به کمک دستگاه دیگری انجام میشود.
برای سهولت اجرای اتصالات مکانیکی در مکان پروژه یک نوع از دستگاه های رولینگ ساخته شد که حجم و وزن بسیار کمتری نسبت به دستگاههای رولینگ معمولی دارند. همچنین این دستگاه ها ظرفیت دارند که آج برداری و رزوه زنی را فقط در یک مرحله انجام دهند. با وجود وزن و حجم کمتر غالبا قیمت این دستگاه ها از دستگاه های رولینگ معمولی کمتر محاسبه می شود.
بیشتر دستگاه های رولینگ مخصوص اجرای عملیات کوپلینگ ساخت کشور چین هستند.
مدت زمان انجام و اجرای رزوه بر روی آرماتور ها به عوامل مختلفی بستگی دارد. به طور اجمالی بیشترین زمان لازم برای رزوه زنی را انتقال و چرخش میلگرد به خود اختصاص داده است. وقتی که دستگاه نیاز دارد یک سر رزوه را روی میلگرد اجرا کند، تقریبا ۴۰ ثانیه طول می کشد. اگر بخواهید تعداد رزوه هایی را که در هر روز از طریق دستگاه اجرا می شود مشخص کنید، باید مواردی مانند سایز میلگرد، طول میلگرد ، وجود یا عدم وجود جرثقیل در محل پروژه، کیفیت میز کار و مهارت تکنسین را به دقت ارزیابی کنید. با توجه به این موارد تعداد رزوه های اجرایی در هر شیفت کاری بین ۱۰۰ تا ۵۰۰ عدد رزوه متغییر است.
تعیین قیمت رزوه میلگرد بستگی به فاکتورهایی همچون مدت زمان پروژه، حجم کار، میزان استفاده از دستگاهها، نوع اتصالات، سایز میلگردها، طول آنها و … دارد، همیشه قبل از به اجرا درامدن پروژه ها با در اختیار قرار دادن همه اطلاعات لازم به اپراتورها، از همان ابتدا هزینه تقریبی به کارفرما اطلاع داده می شود تا در صورت تایید قرارداد و عقد شدن ان، کار اجرایی پروژه شروع شود.
تنها کارایی بولت تمام رزوه برای قالب بندی بتن می باشد و باید بگوئیم که تقریبا هیچ کاربرد دیگری ندارد. کاربرد بولت تمام رزوه باعث رسیدن به اتصالی بسیار محکم و ایمن می شود که تقریباً هیچ قطعه دیگری وجود ندارد که بتواند امکان ایجاد چنین اتصالی را برایتان برقرار نماید. این خصوصیت منحصر بفرد بولت تمام رزوه باعث شده تا دیگر احتیاجی به استفاده از سایر قطعات برای اتصال دو قالب وجود نداشته باشد زیرا همانطور که پیش ترگفته شد ایمن ترین و محکم ترین اتصال را برای کاربران فراهم می کند.
بولت تمام رزوه در انواع و اقسام زیر در بازار عرضه می شود.
همان طوری که پیش تر گفته شد رزوهها همان شیارهای داخلی و خارجی هستند که در بخش هایی از بولت ها، پیچ و مهره دیده میشوند. این تولید دارای انواع متفاوتی مثل رزوه بلند، کوتاه، سطحی و عمیق است که از مهم ترین آن ها به حساب می ایند. چنانچه به هنگام پیچ و مهره کردن و وصل کردن دو قطعه به یکدیگر متوجه شدید که مهرهها به درستی نمیچرخند احتمال دارد که شیارهای بولت ها و پیچ و مهره از بین رفته و اصطلاحا هرزه شوند. در این وضعیت برای اینکه مشکلتان حل شود، باید رزوه را تعمیر کنید یا اینکه پیچ و مهره هرز شده را تعویض نمائید. در این مطلب از وبسایت تلاش کردیم تا شما را با نمونه، ساخت، فرم خام و خدمات رزوه کاری میلگرد و با دستگاه تراش تا حدودی آشنا کنیم امیدواریم که توانسته باشیم به همه سوالات شما در این زمینه پاسخی شیوا بدهیم.