میلگرد بستر چیست؛ تفاوت آن با وال پست

تصور دنیایی بدون آسمان‌خراش‌های سر به فلک کشیده یا پل‌های بزرگی که رودخانه‌های بزرگ را درمی‌نوردند، برایمان خنده‌دار است. اما خیلی ما به این فکر نمی‌کنیم که این سازه‌های عظیم چطور سر پا ایستاده‌اند؟ حقیقت این است که تمدن مدرنِ معماری، وامدار میلگرد است؛ عنصری که در سکوت، بارِ سنگینِ ایمنی و پایداری را بر دوش می‌کشد. بتن، با وجود مقاومت چشمگیر در برابر فشار، در مواجهه با نیروهای کششی ضعیف است و بایستی با یک جزء مکمل تقویت شود. این جزء مکمل میلگرد نام دارد و نوعی خاص از میلگرد به نام «میلگرد بستر» تحولی خاموش و کم‌هزینه را در صنعت ساخت‌وساز رقم زده است؛ تحولی که شاید کلیدِ معمای پایداری ساختمان‌ها در برابر بلایای طبیعی همچون زلزله باشد. به خاطر اهمیت میلگرد بستر در صنعت تصمیم گرفتیم این مقاله را به این موضوع اختصاص دهیم و ابعاد آن را کامل بررسی کنیم.

میلگرد بستر چیست؟

میلگرد بستر، یکی از اجزای حیاتی در صنعت ساختمان‌سازی محسوب می‌شود که با هدف افزایش استحکام و پایداری سازه‌های ساختمانی طراحی شده است. این محصول که از مفتول‌های فولادی با کیفیت بالا تهیه می‌گردد و با قرارگیری در درزهای ملات میان ردیف‌های آجر یا بلوک‌های سیمانی، اتصال میان آن‌ها را تقویت می‌کند.

ساخت میلگرد بستر یک فرایند چندمرحله‌ای است که با انتقال شمش‌های فلزی به کوره پیش گرم آغاز می‌گردد. در این مرحله، شمش‌ها توسط جک هیدرولیکی به داخل کوره هدایت شده و تحت دمای حدود ۱۱۰۰ درجه سانتیگراد قرار می‌گیرند. این دما به منظور افزایش شکل‌پذیری فولاد و کاهش مقاومت آن در برابر تغییر شکل انتخاب می‌شود تا فرآیند نورد به راحتی انجام پذیرد. پس از گرمایش، شمش‌ها به خط تولید منتقل شده و وارد مرحله نورد می‌شوند و در مرحله بعد، آج‌زنی روی سطح میلگرد انجام می‌شود. پس از شکل‌دهی و آج‌گذاری، میلگردها وارد مرحله برش می‌شوند. در آخر بسته به کاربرد نهایی، میلگردهای ۱۲ متری به اشکال نردبانی یا خرپایی برش خورده و به طول معمول ۳ متر تبدیل می‌شوند.

شاید این سوال برای شما ایجاد شود که فرق وال پست با میلگرد بستر چیست؟

میلگرد بستر و وال پست، برای مقاوم‌سازی سازه‌های بنایی استفاده می‌شوند، اما از نظر نحوه اجرا و متریال ساخت تفاوت‌های بنیادینی دارند. از لحاظ اجرایی، میلگرد بستر به صورت افقی در درزهای ملات بین ردیف‌های مصالح بنایی (مانند آجر یا بلوک) نصب می‌شود و نصب آن ساده‌تر است. در مقابل، وال پست به عنوان یک عضو عمودی یا افقی در دیوارهای باربر، معمولاً در میانه یا انتهای دیوار جایگذاری می‌شود و مصالح بنایی اطراف آن را احاطه می‌کنند. اجرای وال پست اغلب نیازمند جوشکاری یا اتصالات مکانیکی پیچیده است.
از نظر متریال ساخت نیز تفاوت چشمگیری بین این دو وجود دارد. میلگرد بستر عموماً از آرماتورهای فولادی آجدار (معمولاً با قطر ۴ تا ۶ میلی‌متر) ساخته می‌شود که به صورت یک ساختار نردبانی یا خرپایی طراحی شده‌اند؛ اما وال پست از پروفیل‌های فولادی سنگین‌تر مانند نبشی، ناودانی، قوطی، یا تسمه ساخته می‌شود.

انواع میلگرد بستر

انواع میلگرد بستر به دو نوع اصلی تقسیم می‌شود که هر کدام ویژگی‌ها و کاربردهای ویژه‌ای را در بر دارند. نوع نخست، میلگرد بستر نردبانی است که در آن دو میلگرد بلند به صورت موازی قرار گرفته و مفتول‌های عرضی در فاصله‌های معین به شکلی مشابه نردبان، به آنها جوش داده می‌شوند. این الگوی اتصال باعث ایجاد یک ساختار یکنواخت و متقارن می‌شود و در انتقال نیروهای وارده به دیوار و کاهش تمرکز تنش در نقاط خاص بسیار موثر است. از مزایای این نوع می‌توان به نصب آسان، سازگاری بالا با انواع ملات‌های ساختمانی و افزایش پیوند بین ردیف‌های آجر اشاره نمود.
نوع دوم، میلگرد بستر خرپایی است که در آن دو میلگرد بلند به صورت موازی قرار دارند و مفتول‌های عرضی به صورت زیگزاگی یا به الگوی خرپا، با دقت و از طریق جوش مقاومتی به آنها متصل می‌شوند. این طراحی خرپایی موجب افزایش سختی و مقاومت سازه در برابر نیروهای دینامیکی می‌شود؛ به‌گونه‌ای که در شرایط بحرانی مانند زلزله، دیوارهای تقویت‌شده عملکرد بهتری از خود نشان می‌دهند.
هرچند که از دیدگاه عملکرد و کاربردهای اصلی، هر دو نوع میلگرد بستر نردبانی و خرپایی کاربردهای مشابهی در تقویت دیوارهای آجری دارند، اما تفاوت‌های جزئی در نحوه انتقال نیرو و میزان سختی آن‌ها، معیار انتخاب این دو نوع میلگرد بستر خواهد بود. در پروژه‌هایی که نیاز به انعطاف‌پذیری و نصب سریع‌تر دارند، معمولاً میلگرد نردبانی به دلیل سادگی در اجرا مورد استفاده قرار می‌گیرد، در حالی که در سازه‌های حساس به نیروهای جانبی و زلزله، میلگرد خرپایی با ویژگی‌های مقاومت بالاتر، انتخاب بهتری خواهد بود.

مزایای میلگرد بستر

میلگرد بستر از مزایای مهندسی قابل توجهی برخوردار است که بر پایه اصول مکانیک سازه و رفتار مصالح استوارند. نخستین مزیت این محصول، بهبود رفتار لرزه‌ای سازه است. مطالعات نشان داده است که میلگرد بستر با ایجاد اتصال یکپارچه بین دیوارهای متقاطع، انرژی ناشی از نیروهای افقی زلزله را جذب و توزیع می‌کند. این ویژگی با کاهش تمرکز تنش در نقاط اتصال، از گسیختگی برشی دیوارها جلوگیری کرده و موجب افزایش مقاومت چرخه‌ای (Cyclic Resistance) سازه می‌شود. از سوی دیگر، این سیستم با کاهش دریفت نسبی طبقات (Inter-story Drift) تا ۴۰ درصد، احتمال آسیب‌پذیری غیرخطی اجزای سازه را محدود می‌کند.
مزیت دوم، افزایش ظرفیت برشی دیوارها است. میلگرد بستر با ایجاد شبکه‌ای مستمر از آرماتورها، انتقال نیروهای برشی بین دیوارها و اجزای قاب را تسهیل می‌کند. این مکانیسم نه تنها تنش‌های خمشی در تیرها و ستون‌ها را کاهش می‌دهد، بلکه با جلوگیری از گسیختگی برشی موضعی، ضریب اطمینان سازه را ارتقا می‌بخشد.
از منظر اقتصادی، میلگرد بستر با حذف نیاز به دوغاب‌ریزی و کاهش حجم عملیات اجرایی، هزینه‌های ساخت را تا ۰.۵ درصد کل پروژه کاهش می‌دهد. این در حالی است که بر اساس شبیه‌سازی‌های ریسک زلزله، استفاده از این سیستم تا ۷۰ درصد از خسارات مالی و تلفات جانی ناشی از فروپاشی سازه می‌کاهد.

کاربرد میلگرد بستر

حال که با مزایای میلگرد بستر آشنا شدیم، باید کاربردهای آن را هم مرور کنیم. کاربردهای میلگرد بستر در صنعت ساختمان‌سازی بسیار گسترده و حیاتی بوده و شامل موارد مختلفی است. از مهم‌ترین کاربردهای آن، می‌توان به استفاده در آجرچینی توده‌ای اشاره نمود؛ جایی که نصب این میلگرد در درزهای ملات میان ردیف‌های آجر، موجب افزایش انسجام و تقویت اتصال بین واحدهای ساختمانی می‌شود. این تقویت ارتباطی، در برابر نیروهای کششی و فشاری ناشی از بارهای جانبی مانند زلزله و باد، عملکرد سازه را بهبود می‌بخشد و از ایجاد ترک‌های احتمالی جلوگیری می‌کند.
همچنین، میلگرد بستر به عنوان یک عنصر جانبی در تقویت دیوارهای آجری و سفالی باربر، با ایجاد یک شبکه مقاومتی در داخل دیوار، کمک می‌کند تا بار به صورت یکنواخت توزیع شده و از تمرکز تنش در نقاط خاص جلوگیری شود. در پروژه‌های بلند و سازه‌هایی با بارگذاری بالا، استفاده از این محصول موجب کاهش زمان اجرا و هزینه‌های نیروی انسانی می‌گردد؛ زیرا نصب آن نسبت به روش‌های سنتی بسیار سریع‌تر و ساده‌تر است.

ضوابط اجرای میلگرد بستر

میلگرد بستر به عنوان یک عنصر کلیدی در مقاوم‌سازی سازه‌ها، نیازمند رعایت استانداردهای فنی دقیق در طراحی و اجراست. حداقل قطر مفتول میلگرد بستر معمولاً ۴ میلی‌متر در نظر گرفته می‌شود. این ضخامت، تعادلی بهینه بین انعطاف‌پذیری و استحکام ایجاد می‌کند؛ به طوری که مفتول‌های نازک‌تر ممکن است تحت بارهای کششی دچار گسیختگی شوند و مفتول‌های ضخیم‌تر نیز انعطاف لازم برای تطابق با درزهای ملات یا بتن را از دست بدهند. البته در برخی موارد خاص و بر اساس الزامات پروژه، قطرهای کمتر (۳ میلی‌متر) یا بیشتر (۶ میلی‌متر) نیز استفاده می‌شود، اما ۴ میلی‌متر به عنوان حداقل رایج در استانداردهای بین‌المللی شناخته شده است.
در مورد حداقل طول همپوشانی میلگرد بستر، این پارامتر به قطر مفتول، نوع بتن، و میزان بارهای وارده بستگی دارد. به طور کلی، طول همپوشانی باید به گونه‌ای تعیین شود که انتقال نیرو بین دو مقطع به طور کامل انجام گیرد و از گسیختگی جلوگیری شود. بر اساس آیین‌نامه‌های رایج، حداقل طول همپوشانی معمولاً 4 برابر قطر مفتول در نظر گرفته می‌شود.

قیمت و خرید میلگرد بستر

قیمت میلگرد بستر به عوامل متعددی مانند جنس فولاد ضدزنگ، اپوکسی پوشش‌دار یا معمولی، قطر مفتول معمولاً ۴ تا ۶ میلی‌متر، طول شاخه، برند تولیدکننده و حجم خرید بستگی دارد. به طور کلی، قیمت این محصول بر اساس متراژ یا وزن محاسبه می‌شود و در بازار ایران، قیمت هر متر میلگرد با توجه به نوسانات بازار فلزات متغیر است. برای دستیابی به ارزان‌ترین قیمت میلگرد بستر، به شما توصیه می‌کنیم قیمت‌ها را مقایسه کرده و نیاز خود را به درستی شناسایی کنید. همکاران ما در ثامن تجارت آماده خدمت به شما عزیزان هستید تا شما بتوانید انواع آهن آلات را بهترین قیمت و کیفیت خریداری کنید.