فولاد زنگ نزن

فولاد زنگ نزن که با نام استنلس استیل نیز شناخته می شود، نوعی از فولاد است که مقاوم به زنگ زدگی است؛ به همین علت آنرا فولاد زنگ نزن نامیده اند که در مقابل پوسته شدن، تغییر حالت در دمای زیاد، اکسید شدن و… مقاومت بالایی دارد. این نوع از فولاد، دارای حداقل 10.5 درصد کروم در ترکیبات خود می باشد. در ادامه این مطلب از سایت ثامن تجارت، به بررسی ویژگی ها و کاربرد ها و دیگر خواص این نوع فولاد خواهیم پرداخت.

فولاد زنگ نزن چیست؟

از انواع قطعات و عناصری که در دنیای صنعت به کار می رود و کاربرد های بسیاری دارد، فولاد زنگ نزن یا استنلس استیل (Stainless Steel) است. این آلیاژ به دلیل ترکیبات داخلی که دارد، از استحکام و مقاومت بالایی برخوردار است. آهن، کربن، نیکل، سیلیسیم و کروم از شاخص ترین عناصر داخلی این فولاد به شمار می رود.

وجود مقدار بالای عنصر کروم در ترکیبات این نوع فولاد، باعث بالا رفتن مقاومت آن در برابر خوردگی و اکسید شدن می شود. حداقل 11 درصد کروم در ترکیبات فولاد ضد زنگ به کار می رود و نباید این مقدار کمتر شود. به منظور افزایش مقاومت فولاد در برابر زنگ زدگی، عناصری همچون نیکل، مولبیدن و ازت نیز می توانند به ترکیبات داخلی آن اضافه شوند.

انواع فولاد زنگ نزن

استنلس استیل دارای سطح براق است؛ به دلیل خواصی که دارد در موارد گوناگونی مورد استفاده قرار می گیرد. انواع فولاد زنگ نزن از دو جهت قابل بررسی است. بر اساس گریدبندی ها و بر اساس ترکیبات و ساختار داخلی. فولاد های زنگ نزن بر اساس گرید به انواع زیر تقسیم بندی می شوند:

• 304
• 316
• 316L
• 1.4532
• 321
• 304L
• 1.4021

از طرفی دیگر، بر اساس ترکیبات داخلی و ریز ساختارها، فولاد ضد زنگ به 5 نوع تقسیم می شود. در ادامه به بررسی هر نوع از فولاد زنگ نزن خواهیم پرداخت:

• آستنیتی
• فریتی
• آستینتی – فریتی
• مارتنزیتی
• رسوب سختی

فولاد زنگ نزن آستنیتی

فولاد های زنگ نزن از نوع آستنیتی (Austenitic) از پر استفاده ترین نوع از فولادهای ضد زنگ است. در ترکیبات داخلی این نوع فولاد، 16 درصد کروم و 3 درصد نیکل به کار رفته است. به دلیل به کار رفتن میزان 7 درصد نیکل در ترکیبات فولاد آستنیتی، مقاومت بالایی در دماهای بالا دارد و همچنین انعطاف پذیری آن بیشتر است.

فولاد زنگ نزن فریتی

عنصر اصلی آلیاژی موجود در فولاد زنگ نزن فریتی، کروم است به طوری که میزان 10.5-30 درصد کروم در ترکیبات داخلی آن وجود دارد. این نوع فولاد، مقاومت متوسطی دربرابر خوردگی دارد و خواص آن با تغییرات آلیاژی قابل بهبود است. در بازار و صنایع به این نوع فولاد استیل بگیر نیز گفته می شود چرا که مغناطیسی بوده و در برابر ترک خوردگی تنشی مقاوم هستند.

فولاد زنگ نزن آستنیتی – فریتی

با ترکیب فولاد ضد زنگ آستنیتی و فریتی، این نوع از فولاد به دست می آید که به دوفازی یا داپلکس نیز شناخته می شود. در ریز ساختار آن، 50 درصد فریت و 50 درصد آستینیت وجود دارد. مقاومت این فولاد در مقابل خوردگی و ترک خوردگی ناشی از تنش بسیار بالاتر است. شکل پذیری آنها متوسط است و قابل جوشکاری می باشند. همچنین، فولاد زنگ نزن داپلکس دارای مقاومت کششی و چقرمگی بالاتری نسبت به نوع فریتی است.

فولاد زنگ نزن مارتنزیتی

کربن موجود در فولاد مارتنزینی، مقداری بین کم تا متوسط و حدود 1.2 درصد است. همچنین عنصر کروم در این نوع فولاد زنگ نزن، 10.5 تا 18 درصد می باشد. با توجه به ترکیبات موجود در این نوع فولاد ضدزنگ، مقاومت در برابر خوردگی ان از دیگر انواع مشابه، کمتر است. در مواردی که استحکام مکانیکی بالاتری نسبت به مقاومت به خوردگی نیاز است، این نوع فولاد به کار می رود. فولاد زنگ نزن مارتنزیتی دارای چقرمگی، شکل پذیری و خواص مغناطیسی می باشند.

فولاد زنگ نزن رسوب سختی

فولاد ضد زنگ رسوب سختی یا رسوب سخت شونده، دارای مس، مولیبدن و تیتانیوم در ترکیبات داخلی خود می باشند. انعطاف بالای این نوع از فولاد، از ویژگی های قابل توجه آن است. همچنین، مقاومت در برابر خوردگی و حرارت بالا، از دیگر خواص فولاد ضدزنگ به شمار می رود. فولاد رسوب سختی در تولیدات قطعات هواپیمایی و فضایی به کار می رود.

کاربرد های فولاد زنگ نزن

خواص و ویژگی هایی همچون دوام بالا، مقاومت در برابر خوردگی و عدم پوسته شدن، مقرون به صرفه بودن، بی خطر و دوستدار محیط زیست بودن و استحکام خوب، از جمله دلایلی است که از این نوع فولاد در صنایع گوناگون استفاده می شود. کاربرد های فولاد زنگ نزن در موارد مختلفی می باشد که در ادامه هریک را توضیح خواهیم داد. از فولاد زنگ نزن در موارد زیر استفاده می شود:

• ساخت بدنه خودرو
• ساخت تجهیزات پزشکی
• تولید لوازم آشپزخانه
• ساخت آسانسور و پله برقی
• واگن های قطار
• نیروگاه ها
• کشتی سازی
• دارو سازی
• و … .

تفاوت فولاد زنگ نزن با فولاد گالوانیزه

هر دو فولاد زنگ نزن و گالوانیزه در برابر خوردگی مقاومت خوبی دارند. فولاد زنگ نزن دارای عنصر کروم درترکیبات خود می باشد و به همین دلیل در مقابل زنگ خوردگی مقاوم است. اما فولاد گالوانیزه با یک لایه روی پوشیده می شود و این پوشش به مقاومت آن در مقابل خوردگی کمک می کند. برای مقایسه این دونوع  فولاد با یکدیگر می توانیم بگوییم که فولاد زنگ نزن یا استنلس استیل از مقاومت و استحکام بالاتری نسبت به نوع گالوانیزه برخوردار است.

بنابراین اگر قصد دارید در محیط های دریایی یا مکان هایی در معرض خوردگی، از فولاد استفاده کنید، فولاد ضد زنگ (Stainless steel) انتخاب مناسب تری است. از لحاظ هزینه نیز، قیمت فولاد زنگ نزن به دلیل مقاومت و کیفیتی که دارد، در مقایسه با فولاد گالوانیزه چندین برابر بیشتر است.