مشاوره و فروش
02137163
همه‌ی ما کم و بیش میلگرد را می‌شناسیم و از اهمیت آن در سازه‌ها با خبریم. اما شاید خیلی از ما ندانیم برای اینکه میلگردها کارشان را درست انجام دهند، باید در جای مشخصی از بتن قرار بگیرند و از عوامل مخرب مثل رطوبت و مواد شیمیایی دور بمانند. قرار گرفتن میلگرد در جای مشخص و به دور از عوامل مخرب، به خودی خود ممکن نیست و به همین خاطر اسپیسر میلگرد اختراع شده تا فاصله‌ای دقیق بین میلگرد و سطح خارجی بتن ایجاد کند. این فاصله که مهندسان به آن کاور بتنی می‌گویند، معمولاً بین 10 تا 100 میلی‌متر بوده و از زنگ‌زدگی میلگرد جلوگیری می‌کند. در این مقاله، قرار است اسپیسر میلگرد را بشناسیم و از چیستی و انواعش گرفته تا کاربردها، مزایا و معایبش را به دقت بررسی کنیم.
به زبان ساده، اسپیسر قطعه‌ای است که بین میلگرد و سطح خارجی بتن قرار می‌گیرد تا فاصله‌ای مشخص (بسته به نوع سازه و شرایط محیطی) بین بتن و خودش ایجاد کند. شاید بپرسید چرا این فاصله تا این حد مهم است؟ پاسخ به این سوال در علم مواد و رفتار بتن و فولاد نهفته است. میلگردها که برای افزایش مقاومت کششی بتن به کار می‌روند، در معرض عواملی مثل رطوبت، اکسیژن و مواد شیمیایی قرار دارند و می‌توانند باعث زنگ‌زدگی و خوردگی شوند. وقتی میلگرد زنگ می‌زند، حجمش افزایش می‌یابد و اینانبساط می‌تواند به بتن فشار بیاورد، ترک‌هایی ایجاد کند و در نهایت سازه را خراب کند. اسپیسرها با ایجاد یک سپر محافظ، مانع تماس مستقیم این عوامل مخرب با میلگرد می‌شوند و به این ترتیب، طول عمر سازه را افزایش می‌دهند.
جالب است بدانید که ایده استفاده از اسپیسرها به قرن بیستم و پیشرفت‌های مهندسی بتن مسلح برمی‌گردد. در آن زمان، مهندسان متوجه شدند که بدون فاصله‌گذاری مناسب، میلگردها به مرور زمان کارایی خود را از دست می‌دهند و سازه‌ها در برابر بلایای طبیعی مثل زلزله آسیب‌پذیرتر می‌شوند. از همان موقع اسپیسرها گسترش پیدا کردند و امروزه، اسپیسرها در شکل‌ها و جنس‌های مختلفی مثل پلاستیک سبک و ارزان گرفته تا بتن مقاوم و فلز بادوام تولید می‌شوند.
این ابزارها بر اساس جنس، شکل و کاربردشان به دسته‌های مختلفی تقسیم می‌شوند و هر کدام در شرایط خاصی می‌توانند بهترین عملکرد را از خودشان نشان دهند. اولین دسته، اسپیسرهای فلزی هستند که معمولاً از میلگرد خم‌شده یا مفتول‌های مقاوم ساخته می‌شوند. این نوع اسپیسرها به دلیل استحکام بالای خود، در پروژه‌های سنگین مثل فونداسیون‌های عظیم یا پل‌ها کاربرد دارند. طراحی آن‌ها به گونه‌ای است که میلگرد به راحتی رویشان قرار می‌گیرد و در حین بتن‌ریزی، جابه‌جا نمی‌شود. اما نکته‌ای که باید در نظر داشت این است که فلز هم ممکن است در طولانی‌مدت در برابر رطوبت آسیب ببیند، مگر اینکه با پوشش‌های ضدخوردگی مقاوم شده باشند. به همین دلیل، استفاده از آن‌ها در محیط‌های خیلی مرطوب کمتر توصیه می‌شود، مگر اینکه تمهیدات خاصی در نظر گرفته شود.
دسته دوم، اسپیسرهای بتنی هستند که از همان موادی ساخته می‌شوند که بتن اصلی سازه را تشکیل می‌دهد. این ویژگی باعث می‌شود ضریب انبساط حرارتی اسپیسر و بتن یکسان باشد و در نتیجه، در تغییرات دمایی، ترک یا شکافی بین آن‌ها ایجاد نشود. اسپیسرهای بتنی معمولاً متراکم و بدون تخلخل طراحی می‌شوند تا نفوذ آب یا مواد شیمیایی به حداقل برسد. از این نوع اسپیسرها بیشتر در سازه‌هایی استفاده می‌شود که مقاومت در برابر نفوذ آب اهمیت زیادی دارد.
اما پرطرفدارترین نوع، اسپیسرهای پلاستیکی هستند که به دلیل قیمت پایین و سهولت استفاده، در بسیاری از پروژه‌ها دیده می‌شوند. این اسپیسرها در شکل‌های مختلفی مثل هارد فیکس، ماکس فیکس، ویل فیکس و کیج فیکس تولید می‌شوند و هر کدام کاربرد خاص خود را دارند. مثلاً اسپیسر هارد فیکس، با شاخک‌های قفل‌کن، برای فونداسیون‌های سنگین مناسب است و می‌تواند وزن زیادی را تحمل کند. اسپیسر ویل فیکس، با طراحی چرخ‌مانند، بیشتر در دیوارهای عمودی استفاده می‌شود و از لغزش میلگردها جلوگیری می‌کند. پلاستیک به کار رفته در این اسپیسرها سبک است و حمل‌ونقل آسانی دارد، اما ضعف‌هایی هم دارد که بعداً به آن‌ها خواهیم پرداخت.
از نظر کاربرد، اسپیسرها در هر جایی که بتن مسلح به کار می‌رود، حضور دارند. در ساختمان‌های مسکونی، پل‌های بزرگ، تونل‌ها، و حتی سازه‌های دریایی، این ابزارها ضامن قرارگیری میلگردها در موقعیت درست خود هستند.
انتخاب درست اسپیسر نقش مهمی در دوام سازه دارد و در کنار آن آگاهی از قیمت میلگرد می تواند به بهینه سازی هزینه های پروژه کمک کند.
یکی از بزرگ‌ترین فواید اسپیسرها، توانایی آن‌ها در ایجاد یک پوشش یکنواخت و دقیق برای میلگردها است. این پوشش، مثل یک سپر دفاعی بوده و از میلگرد در برابر رطوبت، اکسیژن و مواد شیمیایی محافظت می‌کند و نتیجه این محافظت چیزی جز کاهش خطر خوردگی و افزایش طول عمر سازه نخواهد بود. علاوه بر این، اسپیسرها با تثبیت موقعیت میلگردها، به بتن اجازه می‌دهند که به طور کامل اطراف آرماتور را پر کند و استحکام کششی و فشاری سازه را بهینه کند.
یکی دیگر از نقاط قوت اسپیسرها، سادگی و سرعت استفاده از آن‌هاست. به‌خصوص اسپیسرهای پلاستیکی که سبک هستند و به راحتی در محل پروژه جابه‌جا می‌شوند، نیاز به نیروی انسانی زیادی ندارند و سرعت اجرای کار را بالا می‌برند. از نظر اقتصادی هم، اسپیسرها معمولاً هزینه زیادی به پروژه تحمیل نمی‌کنند. در ضمن، اسپیسرها با جلوگیری از حرکت میلگردها در حین بتن‌ریزی، دقت ساخت را افزایش می‌دهند و از هزینه‌های تعمیرات احتمالی در آینده می‌کاهند.
اما هر سکه‌ای دو رو دارد و اسپیسرها هم معایبی دارند که نمی‌توان نادیده گرفت. یکی از مشکلات اصلی، مخصوصا در اسپیسرهای پلاستیکی، تفاوت ضریب حرارتی آن‌ها با بتن است. وقتی دما تغییر می‌کند، بتن و پلاستیک به شکل متفاوتی منبسط یا منقبض می‌شوند و این می‌تواند باعث ایجاد شکاف‌های ریز در نقاط اتصال شود. این شکاف‌ها، در طولانی‌مدت ممکن است راه نفوذ آب یا مواد خورنده را باز کنند و دقیقاً همان مشکلی را ایجاد کنند که اسپیسرها قرار بود جلویش را بگیرند! از طرف دیگر، اسپیسرهای پلاستیکی در برابر مواد شیمیایی مقاومت کمی دارند و در محیط‌های صنعتی یا ساحلی ممکن است به سرعت تخریب شوند.
اسپیسرهای بتنی، هرچند از نظر سازگاری با بتن عالی هستند، اما سنگین‌ترند و حمل‌ونقلشان سخت‌تر است. این موضوع می‌تواند هزینه‌های لجستیکی را بالا ببرد و در پروژه‌های کوچک‌تر، استفاده از آن‌ها را غیراقتصادی کند. اسپیسرهای فلزی هم، با وجود استحکام بالایشان، اگر به‌خوبی عایق‌بندی نشوند، خودشان می‌توانند در معرض خوردگی قرار بگیرند و به جای حل مشکل، بخشی از آن شوند.
خرید اسپیسر مثل هر تصمیم مهندسی دیگر، نیازمند تعادل بین هزینه و کارایی است. اولین چیزی که در خرید اسپیسر میلگرد باید بدانید این است که قیمت اسپیسرها به شدت به جنس آن‌ها بستگی دارد. اسپیسرهای پلاستیکی معمولاً ارزان‌ترین گزینه هستند و بسته به شکل و اندازه، قیمتشان می‌تواند از چند صد تومان تا چند هزار تومان برای هر قطعه متغیر باشد. از طرف دیگر، اسپیسرهای بتنی و فلزی گران‌ترند، چون مواد اولیه و فرآیند تولیدشان هزینه‌برتر است.
شکل و اندازه اسپیسر هم نقش بزرگی در قیمت‌گذاری دارد. اسپیسرهای ساده مثل انواع دوناتی‌شکل معمولاً ارزان‌تر از مدل‌های پیچیده‌تر مثل هارد فیکس یا ویل فیکس هستند که طراحی پیشرفته‌تری دارند و برای کاربردهای خاص ساخته شده‌اند. ضخامت و وزن اسپیسر هم مهم است؛ هرچه قطعه سنگین‌تر و مقاوم‌تر باشد، قیمتش بالاتر می‌رود. حتی رنگ اسپیسر هم می‌تواند تأثیرگذار باشد! مثلاً اسپیسرهای سیاه یا خاکستری که گاهی از مواد بازیافتی با کیفیت‌تر ساخته می‌شوند، ممکن است کمی گران‌تر از مدل‌های معمولی باشند.
برای خرید انواع میلگرد با کیفیت عالی و قیمت مناسب، می توانید به ثامن تجارت اعتماد کنید.
سوالات متداول
این قطعه با قرار گرفتن بین میلگرد و سطح خارجی بتن، فاصله‌ای مشخص و یکنواخت ایجاد می‌کند که به آن کاور بتنی می‌گویند.
انتخاب نوع اسپیسر به شرایط پروژه‌تان بستگی دارد. اگر در محیط مرطوب مثل سواحل یا مناطق بارانی کار می‌کنید، اسپیسر بتنی به دلیل مقاومت بالا در برابر نفوذ آب و سازگاری با بتن بهتر خواهد بود.
بله به‌خصوص اگر به ایمنی و دوام سازه اهمیت می‌دهید! بدون اسپیسر، میلگردها ممکن است به سطح بتن نزدیک شوند یا در حین بتن‌ریزی جابه‌جا شوند.
دلیل اصلی محبوبیت اسپیسر پلاستیکی، قیمت پایین و کاربرد آسان آن است.
روشا رشیدی هستم، فارغ‌التحصیل رشته ادبیات فارسی. حدود چهار ساله که به صورت حرفه‌ای تو حوزه تولید محتوا فعالیت می‌کنم. تو این مدت تونستم با تکیه بر علاقه و دانشم تو زمینه ادبیات و نویسندگی، متن‌های تاثیرگذار و هدفمندی برای نشریه‌ها، سایت‌ها و برندهای مختلف بنویسم. همیشه سعی کردم نیاز مخاطب رو خوب بشناسم و محتوایی تولید کنم که هم ارزشمند باشه، هم بتونه به هدف پروژه کمک کنه. تخصصم بیشتر تو نوشتن محتوای وب، مقاله‌های تخصصی، داستان‌نویسی و مدیریت محتوای شبکه‌های اجتماعیه. سعی می‌کنم با خلاقیت، دقت و به‌روز بودن، چیزی خلق کنم که تو ذهن مخاطب موندگار بشه.
